Naciśnij “Enter” aby skoczyć do treści

W 2022 roku nie było w Polsce miejsca, które można byłoby uznać za wolne od zanieczyszczenia światłem. Aż 58% ludności Polski nie ma szans by dostrzec Drogę Mleczną, a dla 20% populacji kraju nocne niebo jest tak jasne, że wzrok przez cała dobę pozostaje w dziennym trybie widzenia. Problem zanieczyszczenia światłem dotyczy nas wszystkich, choć zdecydowana większość społeczeństwa nie jest tego nawet świadoma.

Sztuczne oświetlenie stanowi jeden z najłatwiej dostrzegalnych elementów postępu naukowo-technicznego. Stało się nieodłącznym elementem życia we współczesnym świecie i znacząco zmieniło wzorce aktywności, które podejmujemy każdego dnia. Dzięki udoskonalaniu sztucznego oświetlenia zwiększały się możliwości rozszerzenia aktywności, które można podejmować w nocy. Obecnie elektryczne światło umożliwia po zmroku m.in. bezpieczne poruszanie się, pracę a także aktywny wypoczynek. Pozwala również wizualnie kształtować nasze otoczenie, co może pozytywnie wpływać na to jak je postrzegamy. Światło elektryczne jest jednym z czynników umożliwiających funkcjonowanie nowoczesnych społeczeństw w trybie 24/7.

Jak wiele ludzkich wynalazków, tak również sztuczne oświetlenie niesie ze sobą niepożądane skutki uboczne. Dzięki badaniom naukowym prowadzonym w wielu dziedzinach, coraz lepiej znamy negatywne skutki używania sztucznego światła w nocy. Wiemy, że światło to stanowi m.in. jeden z elementów antropopresji, zaburza procesy zachodzące w ludzkim organizmie i jest przyczyną degradacji nocnego nieba. Ze względu na negatywne skutki powodowane przez sztuczne światło, zdefiniowano nową formę zanieczyszczenia środowiska naturalnego – zanieczyszczenie światłem (light pollution). Zagadnienie to znane jest też pod nazwą artificial light at night (ALAN).

Problemy powodowane przez sztuczne światło pogłębiane są przez nieracjonalne jego wykorzystywanie, jakość i stan techniczny instalacji oświetleniowych oraz głęboko zakorzenioną w ludzkiej naturze irracjonalną niechęć do ciemności.

Zanieczyszczenie światłem jest problemem stale narastającym w skali globalnej. Szczególnie silnie przejawia się ono w krajach rozwiniętych i szybko rozwijających się. W Europie jednym z krajów o największym tempie wzrostu tej formy zanieczyszczenia środowiska jest Polska.

Istnieje coraz pilniejsza potrzeba ograniczenia zanieczyszczenia światłem poprzez redukcję skutków ubocznych wykorzystania sztucznego światła, przy jednoczesnym zachowaniu jego zalet jako niezbędnego elementu współczesnej cywilizacji. Osiągnięcie tego celu wymaga współpracy wielu dziedzin nauki i techniki – od badań podstawowych po badania stosowane i wdrożeniowe. Jednak interdyscyplinarna współpraca naukowa to nie wszystko. Wyniki badań naukowych muszą być przełożone na naszą codzienność przez odpowiednie przepisy prawne, rozwiązania techniczne i, co niezwykle ważne, podnoszenie świadomości społecznej.